ผู้แถลง: ดร.โสภณ พรโชคชัย
ประธาน ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย
บจก. เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส

          ในการปรับปรุงโครงสร้างเศรษฐกิจของไทย การแปรรูปรัฐวิสาหกิจถือเป็นเครื่องมือสำคัญ ทั้งนี้จะช่วยกระตุ้นอสังหาริมทรัพย์เป็นอย่างมาก ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก.เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส จึงขอเสนอแนวคิดการแปรรูปรัฐวิสาหกิจ เพื่อประโยชน์ต่อประเทศและวงการอสังหาริมทรัพย์
          ประสบการณ์จากต่างประเทศ การประเมินค่าทรัพย์สินเพื่อการแปรรูปรัฐวิสาหกิจนั้นมีความสำคัญมาก ในบ้านเมืองเรา การแปรรูปรัฐวิสาหกิจอาจไม่มีเวลาเพียงพอ ในการประเมินค่าทรัพย์สินอย่างถูกต้องตามหลักสากล แต่ในต่างประเทศนั้น เขาทำกันอย่างพิถีพิถัน เพื่อหามูลค่าที่แท้จริง มีการถก เถียง/ทบทวนมูลค่ากันอย่างกว้างขวาง เพราะถ้าประมาณการมูลค่าต่ำกว่าความเป็นจริง ผู้เสียประโยชน์ก็คือประชาชนเจ้าของทรัพย์สินตัวจริงนั่นเอง
          การประเมินมูลค่ากิจการสาธารณูปโภคต่างๆ นั้น จะต้องประเมินทั้งกิจการ จะแยกส่วนประเมินไม่ได้ เพราะกิจการมีความเป็นเครือข่ายเกี่ยวเนื่องกัน มูลค่าของสิ่งหรือส่วนต่าง ๆ มีความเกี่ยวพันกัน หากขาดไปก็จะทำให้ส่วนอื่นๆ ด้อยค่าลงไปด้วย ดังนั้นการประเมินอย่างทั่วด้านนี้จึงต้องอาศัยคณะผู้รู้ในหลายสาขาวิชา ไม่ใช่บุคคลเดียวจะสามารถทำได้
          และการนี้จะเกี่ยวพันกับระยะเวลาพอสมควร คือไม่สามารถทำการรวบรัดให้แล้วเสร็จในเวลาอันรวดเร็ว เพราะสุ่มเสี่ยงต่อความผิดพลาดได้ และยังเกี่ยวพันกับค่าจ้างทางวิชาชีพที่ต้องสูงมากกว่าการประเมินค่าทรัพย์สินประเภททั่วไปอื่นๆ (แต่ถ้าเทียบค่าจ้างเป็นสัดส่วนต่อมูลค่าทรัพย์สินนั้นจะต่ำมาก ไม่เกิน 0.005-0.01% เท่านั้น)
          ในการประเมินค่าสาธารณูปโภคนั้น สิ่งแรกที่ต้องหาคือ การวิเคราะห์หามูลค่าตลาด ของกิจการเสียก่อน ซึ่งรวมตั้งแต่ทรัพย์สินที่จับต้องได้ ได้แก่ (อ) สังหาริมทรัพย์ เครื่องจักร และทรัพย์สินที่จับต้องไม่ได้ เช่น ยี่ห้อ ชื่อเสียง สัมปทานหรือการดำเนินกิจการ เป็นต้น เมื่อได้มูลค่าตลาดที่สมควร เราค่อยมาพิจารณาเพื่อตั้งราคาหุ้น ราคาบังคับขาย ราคาอนาคต ฯลฯ
          ในการประเมินค่านี้ คณะผู้ประเมินที่เป็นผู้รู้ในหลายสาขาวิชา ต้องเข้าใจธุรกิจหรือ กิจการที่ประเมินจริงๆ ดังนั้นจึงต้องเริ่มต้นที่การศึกษากิจการอย่างจริงจังในกรอบระยะเวลา ที่เพียงพอ
          หัวใจสำคัญของการประเมินค่ากิจการสาธารณูปโภคให้ถูกต้องได้นั้น ก็คือ การออกแบบงานวิจัยถึงแนวทาง (how to) ในการวิเคราะห์หามูลค่าตลาดที่เราต้องการ และต้องพิสูจน์ให้ผู้เกี่ยวข้องรวมทั้งสาธารณชนได้ทราบว่า แนวทางในการวิเคราะห์นั้นอธิบายได้ มีเหตุมีผลจริง
          เช่น ถ้าเราต้องการประเมินมูลค่าของการรถไฟแห่งประเทศไทย เราหมายถึงการประเมินว่ากิจการการรถไฟฯของบ้านเรานั้นมีมูลค่าเท่าไหร่ มูลค่าของ (อ) สังหาริมทรัพย์และเครื่องจักรทั้งหมดเป็นเงินเท่าไหร่ เทียบกันแล้วเป็นอย่างไร
          ถ้ามูลค่าของกิจการสูง ก็แสดงว่า เป็นกิจการที่ดีมีอนาคต แต่ถ้ามูลค่าของกิจการต่ำ กว่ามาก อาจเป็นเพราะต้นทุนการบริหารหลายรายการสูงเกินจริง ต้องพิจารณาใหม่ให้รอบ คอบ แต่ถ้าปรับแล้ว มูลค่ากิจการก็ยังต่ำกว่ามูลค่าของ (อ) สังหาริมทรัพย์และเครื่องจักรอย่างแน่แท้ ก็แสดงว่า กิจการนี้ไม่มีค่าอันควรเลย สมควรเลิกกิจการและขายแยกชิ้นทรัพย์สินมากกว่า
          การทำให้แนวทางในการวิเคราะห์มูลค่าทรัพย์สินมีหลักเหตุผล โปร่งใสในทุกขั้นตอน จะทำให้มูลค่าทรัพย์สินที่ประเมินได้จะได้รับความเห็นชอบจากวิญญูชน การแปรรูปรัฐวิสาหกิจก็จะประสบความสำเร็จได้
          ในส่วนของกิจการสาธารณูปโภคนั้น บางครั้งไม่จำเป็นที่จะต้องได้กำไรเสมอไป ขาดทุนก็อาจทำได้ ถ้ารัฐบาลเห็นว่า แม้มูลค่าทางธุรกิจจะไม่มี แต่มีมูลค่าทางสังคม รัฐบาลก็อาจจะอุดหนุนยอมให้ขาดทุนโดยไม่บ่น และไม่จำเป็นต้องแปรรูป หรือแปรรูปแต่ให้เงินอุดหนุนอยู่ดี
          ตัวอย่างเช่น รถไฟฟ้าใต้ดินในนิวยอร์ก ค่าโดยสารเที่ยวละประมาณ 80 บาท พอๆ กับค่ารถไฟลอยฟ้าบ้านเรา แต่ถือว่าถูกมาก รถไฟฟ้าในเซี่ยงไฮ้ก็มีราคาเพียง 100 บาท สำหรับตั๋วหนึ่งวัน การที่รถไฟฟ้าในนิวยอร์กคิดค่าโดยสารได้ต่ำมากเช่นนี้ก็เพราะรัฐบาลอุดหนุน
          การแปรรูปรัฐวิสาหกิจจะสำเร็จได้ดี ก็ต้องอาศัยความโปร่งใสที่ต้องเริ่มต้นที่การประเมินค่าทรัพย์สินอย่างมืออาชีพเป็นปฐม นอกจากนี้ ปัจจัยแห่งความสำเร็จอีกประการหนึ่งก็คือ รัฐบาลที่ต้องมีความโปร่งใส มุ่งมั่นอย่างต่อเนื่องและสามารถพิสูจน์ให้ประชาชนเชื่อมั่นได้ว่า ดำเนินการแปรรูปเพื่อส่วนรวมจริง ๆ
          ในอนาคตการพัฒนาเศรษฐกิจจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องแปรรูปรัฐวิสาหกิจ ซึ่งต้องดำเนินการให้โปร่งใส โดยต้องเริ่มที่การประเมินค่าทรัพย์สินอย่างมืออาชีพ

ผู้แถลง:
ดร.โสภณ พรโชคชัย (sopon@area.co.th) ประธาน ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก. เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส หรือ AREA (www.area.co.th): ในฐานะศูนย์ข้อมูล-วิจัยและประเมินค่าทรัพย์สินที่มีฐานข้อมูลภาคสนามขนาดใหญ่ที่สุด ได้รับ ISO 9001-2008 ทั้งระบบแห่งแรกในฐานะที่ปรึกษาอสังหาริมทรัพย์ในประเทศไทย ได้รับรางวัลจรรยาบรรณดีเด่น และเป็นสมาชิก UN Global Compact อีกด้วย