มีความจำเป็นต้องขุดล้อมต้นไม้ใหญ่ไปปลูกที่อื่นแทนการโค่นต้นไม้  แนวทางการดำเนินงานเป็นอย่างไรและคุ้มค่ากับการดำเนินงานหรือไม่

            ดร.โสภณ พรโชคชัย ประธานศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก.เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส (www.area.co.th) กล่าวว่าในบางกรณีมีความจำเป็นต้องมีการเคลื่อนย้ายไม้ขนาดใหญ่ออกไปให้พ้นทางเช่นการขยายทางหลวงโดยเฉพาะในกรณีที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้

            ในหนังสือ “เทคนิคการขุดล้อม ย้ายปลูกต้นไม้ขนาดใหญ่” ของผลการค้นหากรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช <2> ให้ข้อมูลว่า “การขุดล้อม ย้ายปลูกต้นไม้ (Transplanting) หมายถึง การดำเนินการย้ายต้นไม้จากที่เดิมไปยังที่แห่งใหม่ โดยที่ต้นไม้นั้นยังคงมีชีวิตอยู่ หรือหมายถึงเปลี่ยนทิศทางของกิ่ง การยกระดับคอรากให้สูงขึ้นหรือต่ำลงเพื่อปรับปรุงระดับดินบริเวณที่ต้นไม้นั้นขึ้นอยู่ ไม่ว่าจะเป็นชั่วคราวหรือถาวร แต่ความหมายโดยทั่วไปคือ การปรับเปลี่ยนตำแหน่งที่ตั้งของต้นไม้จากสถานที่เคยเจริญเติบโตเดิม ไปยังสถานที่แห่งใหม่ ด้วยวิธีการขุด ตัดราก มีการห่อหุ้มราก การตัดแต่งใบ กิ่ง ตามความจำเป็น เพื่อให้ต้นไม้นั้นเจริญงอกงามต่อไป” (หน้า 7)

            “ความสำเร็จในการขุดล้อมย้ายปลูกต้นไม้ขนาดใหญ่มีความสำคัญอย่างมีนัยสำคัญระหว่างชนิดของต้นไม้กับฤดูกาล โดยอาจแบ่งต้นไม้ตามลักษณะของการเจริญเติบโตของต้นไม้ คือ ชนิดต้นไม้ไม่ผลัดใบ. . .สามารถทำการขุดล้อมและย้ายปลูกได้ตลอดปี แต่ในฤดูกาลที่เหมาะสมที่สุด คือ ฤดูฝน ช่วงเดือนพฤษภาคมเป็นต้นไป. . .ชนิดของไม้ผลัดใบ ต้นไม้ผลัดใบจะหยุดการเจริญเติบโตในฤดูแล้ง ฤดูกาลที่เหมาะสมที่สุด คือ ช่วงเวลาที่ต้นไม้มีใบแก่จัดเต็มต้น

ก่อนผลัดใบ. . .ข้อห้ามสำหรับไม้ผลัดใบ คือ ห้ามทำการขุดล้อมขณะที่ต้นไม้เริ่มผลิใบอ่อน เพราะในขณะนั้นต้นไม้จะอ่อนแอมาก. . .ต้นไม้มีโอกาสตายมากกว่าช่วงอื่น” (หน้า  10)

            การขุดล้อมต้นไม้ขนาดใหญ่เป็น “การขุดล้อมคาหลุม คือ การขุดล้อมที่พักต้นไม้ไว้กับหลุมระยะหนึ่งเหมาะสำหรับพืชที่ต้องการการปรับตัวระยะหนึ่ง พืชที่ผลัดใบที่ไม่สามารถปรับตัวได้ทันที อาศัยระยะการสร้างระบบรากฝอยในตุ้มดินมากขึ้นก่อนที่จะตัดรากแก้วและขนย้าย. . .การขุดล้อมเตือน ใช้กับต้นไม้ที่ขุดล้อมยากจำเป็นต้องอาศัยเวลานานเป็นปี โดยขุดดินรอบโคนต้น แล้วค่อยๆ ตัดรากออกทีละด้าน และตั้งแต่เริ่มขุดครั้งแรกก็ต้องตัดแต่งกิ่ง และค้ำยันต้นไว้ให้เรียบร้อย” (หน้า 18)

            เทคนิควิธีล้อมย้ายต้นไม้ใหญ่ให้ได้คุณภาพ <2> มีรายละเอียดเพิ่มเติมคือ ต้องรู้สูตรการคำนวณหาขนาดตุ้มดินเพื่อล้อมต้นไม้. . .วัดเส้นผ่าศูนย์กลางลำต้นชิดดิน แล้วคูณด้วยสาม จะได้รัศมีของตุ้ม ความลึกของตุ้มก็ให้เพิ่มอีก 1ส่วนจาก 3 ส่วนของรัศมี ​ในการตัดแต่งทรงพุ่ม ให้ทุกกิ่งที่ถูกตัดถูกแสงเสมอเมื่อแตกยอดใหม่ นั้นก็คือกิ่งล่างสุดจะยาวที่สุดเมื่อวัดจากลำต้น รูปทรงควรเป็นฟอร์มเดิมของต้นไม้ ส่วนมากจะเป็นรูปกระทะคว่ำ หรือ คล้ายสามเหลี่ยม ​ นอกจากนี้ยังต้องทอนความสูง เช่น กรณีต้นไม้สูงเกิน 5 เมตร ถึง 15 เมตร ให้ทอนความสูง ลง 1/4 ส่วนของความสูงทั้งหมด สำหรับไม้สูงเกิน 35 เมตรขึ้นไป ให้ทอนความสูงลง 2/3 ส่วนของความสูงทั้งหมด เป็นต้น

            สำหรับขั้นตอนการย้ายต้นไม้ <3> มีขั้นตอนที่น่าสนใจคือ

            1. ในกรณีที่ต้นไม้เป็นกลุ่มพืชเลี้ยงเดี่ยว มีระบบรากแก้ว กิ่งก้านแตกแขนง อย่างเช่น โมก ชบา แก้ว เป็นต้น หากต้องการย้ายต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่ ควรทำการตัดกิ่งก้านออกประมาณหนึ่งเพื่อลดการคายน้ำ ให้เหลือไว้เพียงกิ่งที่สำคัญเท่านั้น  หลังจากนั้นตัดให้ได้รูปทรงที่ได้ขนาดต้องการเป็นพุ่ม  หลังจากนั้นให้ใช้ปูนแดงป้ายที่รอยตัด เพื่อเป็นการไม่ให้ต้นไม้เกิดโรค แนะนำอย่าตัดกิ่งที่มียอดอ่อนแทงออกมา

            2. เมื่อตัดตกแต่งกิ่งไม้เรียบร้อยแล้ว ให้ทำการขุดล้อมต้นไม้ โดยตัดเฉพาะรากแขนงบางส่วนเท่านั้น ปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือน ให้ต้นไม้มีการปรับตัวพร้อมนำไปปลูกใหม่ ให้ระยะให้ห่างจากโคนต้นออกมาประมาณ 25-30 เซนติเมตร ในกรณีที่ตัดต้นไม้รากแขนงแล้วต้นไม้โทรม ไม่ควรนำไปปลูกเลย อย่างน้อยควรรอประมาณ 2 เดือน  หากต้องไม้มีการฟื้นตัว สามารถนำไปปลูกได้เลย

            3. เมื่อมีการตัดรากแขนงออกแล้ว ให้ทำการตัดรากแก้วออกด้วย แล้วนำมากระสอบมาใส่ดิน ใส่ขุยมะพร้าวเพื่อลองโคนต้นไม้ หลังจากนั้นให้ทำการรดน้ำ เพื่อมอบความชุ่มชื้นให้กับต้นไม้

            4.  ต้นไม้มีการฟื้นตัว ไม่โทรม ให้แกะกระสอบที่มัดไว้ออก แล้วขุดหลุมดินให้มีขนาดใหญ่กว่าต้นไม้ แล้วนำต้นไม้ลงไปปลูก พร้อมกลบดินรดน้ำต้นไม้ ดินควรมีลักษณะที่ร่วนซุย

            ในวงการอสังหาริมทรัพย์จึงควรมีความรู้เกี่ยวกับกระบวนการขุดล้อมต้นไม้ใหญ่เพื่อการย้ายต้นไม้ในกรณีจำเป็น ทั้งนี้มีผู้เชี่ยวชาญและผู้รับเหมาดำเนินการเป็นจำนวนมาก จึงต้องอาศัยกระบวนการจัดซื้อบริการที่มีประสิทธิภาพด้วย

อ้างอิง
<1> กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. เทคนิคการขุดล้อม ย้ายปลูกต้นไม้ขนาดใหญ่. https://bit.ly/38wcOqS
<2> นพพร นนทภา (ขุนดง...พันธุ์ไม้ฟรี24ชั่วโมง). เทคนิควิธีล้อมย้ายต้นไม้ใหญ่ให้ได้คุณภาพ. https://bit.ly/2VQKEBN
<3 บจก.จระเข้ คอร์ปอเรชั่น. วิธีย้ายต้นไม้ใหญ่ ตกแต่งบ้านทำอย่างไร มีวิธีไหม? https://bit.ly/2CjkEI7

ที่มา: https://bigtreesworld.wordpress.com/big-trees/giant-yangna-lopburi/