วิธีการง่ายๆ ในการปฏิรูประบบศาลของไทยนั้นทำได้ไม่ยากเลย ไม่ต้องใช้เวลานานมากนัก  ดร.โสภณบอกว่าทำได้ง่ายมาก เพียงเลือกตั้งผู้พิพากษา!

            ศ.ดร.ธงชัย วินิจจะกุล ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้และประวัติศาสตร์ไทย ที่มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน แมดิสัน สหรัฐอเมริกา ได้แสดงปาฐกถาเมื่อเร็วๆ นี้ <1> ท่านว่าการปฏิรูประบบศาลไทยทำได้ยาก และคงต้องใช้เวลานานมาก  แต่ ดร.โสภณ พรโชคชัย ประธานศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก. เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส (www.area.co.th) เห็นต่างว่าการแก้ไขระบบศาลไทยทำได้ไม่ยาก เพียงจัดให้มีการเลือกตั้งผู้พิพากษา เช่นในสหรัฐอเมริกา

            ในสหรัฐอเมริกา ผู้พิพากษายังต้องมาจากการเลือกตั้ง  ทั้งนี้อาจยกเว้นศาลปกครอง ซึ่งพิจารณาคดีระหว่างเจ้าหน้าที่ของรัฐกับประชาชน ก็จะมาจากการแต่งตั้ง โดยอำนาจของประธานาธิบดีเป็นคนตั้งตั้งแต่ระดับศาลฎีกาลงมา ในระดับจังหวัดของบางมลรัฐ ผู้พิพากษาอาจมาจากการแต่งตั้งโดยหัวหน้าผู้พิพากษาที่ประธานาธิบดีแต่งตั้งอีกที  อย่างในมลรัฐแคลิฟอร์เนีย  มีการรับสมัครผู้พิพากษาผ่านสำนักงานผู้ว่าการรัฐ <2> เมื่อได้รับเลือกตั้งจากประชาชนแล้ว ผู้ว่าการรัฐซึ่งประชาชนเป็นคนเลือก ก็จะเป็นผู้แต่งตั้งผู้พิพากษา   ไม่ต้องไปรวมศูนย์อำนาจอยู่ที่ศาลหลักของประเทศเป็นผู้แต่งตั้งผู้พิพากษา

            การมีการเลือกตั้งผู้พิพากษาเป็นสิ่งที่ดี เพราะเป็นผู้ที่อยู่ในท้องถิ่น เข้าใจปัญหาต่าง ๆ ดีกว่าผู้พิพากษาจากส่วนกลางที่ไม่ยึดโยงประชาชนและไม่เข้าใจปัญหาที่แท้จริง การเลือกตั้งผู้พิพากษาจึงเหมือนการให้อำนาจ เคารพภูมิปัญญาท้องถิ่น และให้ความสำคัญแก่ท้องถิ่น ผู้นำ ผู้มีอิทธิพลทางความคิดในท้องถิ่นอย่างแท้จริง  ที่สำคัญ เราไม่ต้องสร้างบ้านพักข้าราชการศาล อย่างที่มีข่าวครหาในกรณีหมู่บ้าน “ป่าแหว่ง” <3> ที่เชียงใหม่

            เราคงเคยเห็นกรณีผู้พิพากษาที่แสนใจดีและเข้าใจประชาชนเป็นอย่างยิ่ง เช่น นายแฟรงค์ คาพริโอ (Frank Caprio) หัวหน้าผู้พิพากษาของศาลระดับท้องถิ่น เมืองพรอวิเดนซ์ (Providence) ทำหน้าที่พิพากษาบนบัลลังก์มานานกว่า 30 ปีแล้ว ก็ได้รับการแต่งตั้งโดยเทศบาลเมืองพรอวิเดนซ์ที่มาจากการเลือกตั้ง <4> หรือผู้พิพากษาอีกรายชื่อนางแอมเบอร์ วูลฟ์ <5> ที่มีชื่อกระฉ่อนในทางมีเมตตานั้น เธอก็เป็นผู้พิพากษาที่มาจากเลือกตั้งของประชาชน <6> ไม่ใช่ถูกแต่งตั้งมาจากส่วนกลางแต่อย่างใด  ระบบศาลที่มาจากการเลือกตั้งและการแต่งตั้งโดยฝ่ายบริหารมีปรากฏอยู่ใน National survey of court organization United States.

            การให้ศาลจราจร เด็กและเยาวชน ครอบครัว ฯลฯ มาจากการเลือกตั้งก็คงทำให้เกิดการปฏิรูประบบศาลและกระบวนการยุติธรรมได้เป็นอย่างดี ได้ผู้พิพากษาที่ดี ถ้าได้ผู้พิพาษาที่ไม่ดี ประชาชนก็เลือกใหม่ได้ ต่างจากระบบการแต่งตั้งที่ขาดการตรวจสอบอย่างแท้จริง

ป้ายหาเสียงเลือกตั้งผู้พิพากษาและตำแหน่งอื่นๆ ในสหรัฐอเมริกา

ที่มา: https://www.amarillopioneer.com/blog/2017/12/22/legal-signs-how-candidates-can-keep-yard-signs-legal

อ้างอิง

<1> ธงชัย วินิจจะกูล: นิติรัฐอภิสิทธิ์และราชนิติธรรม | ปาฐกถาป๋วย อึ๊งภากรณ์ ครั้งที่ 17 https://www.youtube.com/watch?v=jsGUuiiG9SM

<2> Instructions for Completing Judicial Appointment Applications. https://www.gov.ca.gov/instructions-for-completing-judicial-appointment-applications

<3> "หมู่บ้านป่าแหว่ง": สุดท้ายก็ให้ข้าราชการอยู่อย่างสิ้นเปลือง.  AREA แถลง ฉบับที่ 147/2563: วันศุกร์ที่ 06 มีนาคม 2563. https://bit.ly/2wBO3uc

<4> เปิดใจ'แฟรงค์ คาพริโอ' ผู้พิพากษาใจดีแห่ง "พรอวิเดนซ์"   https://www.voathai.com/a/judge-justice-caught-in-providence-article-voa-thai/5299291.html

<5> 2 คลิปดังกระฉ่อนของผู้พิพากษาสาวจาก Kentucky คนนี้เด็ดเดี่ยวและมีหัวใจแสนซาบซึ้ง! https://bit.ly/2UaNX58

<6> General election for Kentucky 30th District Court 2nd Division. Incumbent Amber B. Wolf won election in the general election for Kentucky 30th District Court 2nd Division on November 6, 2018. https://ballotpedia.org/Amber_B._Wolf

<7> https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.b4178250&view=1up&seq=42