บ่อยครั้งที่มีข่าวเกี่ยวกับการบุกรุกที่ดินบนพื้นที่ป่าเขา และมีความพยายามในการจัดการปัญหาดังกล่าว ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก.เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส ในฐานะที่สำรวจการใช้ที่ดินและอสังหาริมทรัพย์ในพื้นที่ทั่วประเทศ จึงขอนำเสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าวนี้

            ที่มาของปัญหานี้เป็นปัญหาที่เกิดจากการหมักหมมต่าง ๆ เป็นเวลานาน ทั้งนี้เพราะส่วนหนึ่งเกิดจากการบุกรุกของผู้หลักผู้ใหญ่หรือผู้มีอิทธิพลระดับประเทศหลายต่อหลายรายโดยไม่ได้มีการตรวจจับ หรือมีการตรวจจัดยึดคืน ก็ไม่มีการลงโทษใด ๆ ทั้งที่เป็นโทษทางอาญา จึงทำให้ผู้มีอิทธิพลระดับรอง ๆ ลงมา ผู้มีอิทธิพลท้องถิ่น นายทุน ดำเนินการผิดกฎหมายบ้าง โดยบางส่วนอาจได้รับการสนับสนุนจากผู้บริหารราชการส่วนภูมิภาคและผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต่าง ๆ เป็นสำคัญ

            ปัญหาที่เกิดขึ้นนี้ แสดงให้เห็นว่า การจัดหาที่ดินทำกินให้กับประชาชน เป็นนโยบายที่ไม่เหมาถสม สมควรได้รับการทบทวน ทั้งนี้เพราะรายได้ประชาชาติจากภาคการเกษตรเป็นเพียง 10% ของทั้งหมด ที่สำคัญในพื้นที่ชนบทต่าง ๆ รายได้ของครัวเรือนในชนบทมาจากภาคการเกษตรเป็นส่วนน้อย แต่ส่วนมากมาจากนอกภาคการเกษตร เช่น การทำงานอุตสาหกรรมในพื้นที่ การมาในเขตเมือง การออกไปทำงานต่างประเทศ เป็นต้น การเกษตรจึงไม่ใช่รายได้หลักของประชาชนไทยอีกต่อไป ความจำเป็นในการมีที่ดินเพื่อการเกษตรจึงเป็นสิ่งที่ล้าสมัยแล้ว

            ในกรณีที่ดิน สปก.4-01 นั้น ราชการมอบที่ดินให้ประชาชนไปใช้เพื่อการเกษตร ประชาชนรายใดไม่ประสงค์จะใช้อีกต่อไป ประชาชนผู้รับไปจะต้องส่งคืนกับทางราชการ ไม่สามารถนำไปซื้อขาย ไม่สามารถนำไปบริจาค แม้แต่การบริจาคให้กับวัด สำนักสงฆ์ หรืออื่นใด ประชาชนต้องคืนแก่ทางราชการ และบุคคลใดประสงค์จะใช้ที่ดิน (เพื่อการเกษตรกรรม) ต้องขอใช้กับทางราชการเท่านั้น

            ดังนั้นต่อปัญหานี้ จึงถือว่าเป็นปัญหาที่มีความร้ายแรง อย่างไรก็ตามปัญหาที่ร้ายแรงและชัดเจนในสังคมหลายต่อหลายปัญหา ก็หายเงียบไปตามระยะเวลาที่ผ่านไป จึงไม่แน่ใจว่าการแก้ปัญหานี้จะเกิดขึ้นจริง หรือกลายเป็น “คลื่นกระทบฝั่ง” เช่นเดียวกับปัญหาอื่น ๆ อย่างไรก็ตามหากสามารถแก้ไขปัญหานี้ได้ จะถือเป็นแนวทางในการแก้ไขการใช้ที่ดินสาธารณะในอนาคต

            ในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวนี้ ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก.เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส ขอเสนอแนวทางดังต่อไปนี้:

            1.       การพิทักษ์ทรัพย์ในเบื้องต้น เพื่อไม่ให้เกิดการเคลื่อนย้ายทรัพย์ซึงนำเข้ามาในพื้นที่อย่างผิดกฎหมาย

            2.       ส่งฟ้องศาล ซึ่งตามกฎหมาย ศาลย่อมสั่งให้เป็นสมบัติของแผ่นดิน

            3.       ทำการประเมินค่าทรัพย์สินที่ดินนี้ให้เหมาะสมกับศักยภาพของที่ดิน

            4.       จัดการประมูลโดยกรมบังคับคดีหรือหน่วยงานใดที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ผู้สนใจนำไปใช้เพื่อการเป็นรีสอร์ตต่อไป ทั้งนี้เพราะที่เหล่านี้คงไม่เหมาะสม หรือไม่คุ้มค่าที่จะใช้เพือการเกษตร

            5.       นำเงินที่ได้จากการประมูลมาใช้เพื่อการป้องกันและปราบปรามการบุกรุกทำลายป่าในขอบเขตทั่วประเทศต่อไป

            หากทางราชการสามารถดำเนินการให้ได้เช่นนี้ ก็จะเป็นการสร้างความโปร่งใสและเป็นบรรทัดฐานในการจัดการที่ดินของรัฐเพื่อประโยชน์ของทุกฝ่ายต่อไป